उद्योग

कारागृह उद्योग उत्पादन आरक्षण

शासन निर्णय क्रमांक भाखास-1087(2440)/31250/इंडस्ट्री-6, दिनांक 26 ऑगस्ट 1987, 2 जानेवारी 1992 आणि 7 मार्च 2002 नुसार तुरुंगात तयार केलेल्या वस्तूंमध्ये सत्तर (70) वस्तूंचा समावेश करण्यात आला आहे.

सागवान लाकडी खिडक्या, दरवाजे इ.
टेरीक्लॉथ बेडशीट आणि खिडक्या-दाराचे पडदे इ.
पट्टी कापड.
लोखंडी खिडक्या, दरवाजे आणि तत्सम वस्तू.
कार्यालये आणि सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या विश्रामगृहांसाठी बुद्धिबळाचे तुकडे इ.
मेणबत्त्या
होजियरी वस्तू
वॉशिंग पावडर, वॉशिंग पावडर, डिटर्जंट पावडर आणि केक.
लेदर उद्योग
बेकरी

2 जानेवारी 1992 च्या शासन निर्णय क्रमांक भाखास-1088 (2512)/उद्योग-6 नुसार, तुरुंगात बनवलेल्या वस्तूंमध्ये खालील वस्तूंचा समावेश करण्यात आला आहे.

स्टील फोल्डिंग कोट्स (प्लेन)
स्टील फोल्डिंग कोट्स (क्रिसक्रॉस)
मच्छरदाण्या
बरॅक ब्लँकेट.

7th मार्च 2002 च्या शासन निर्णय क्रमांक भाखास-2002(2975)/उद्योग-6 नुसार, तुरुंगात बनवलेल्या वस्तूंमध्ये खालील वस्तूंचा समावेश करण्यात आला आहे.

प्री-स्कूल सेट: क्रेयॉन्स, वॉल चार्ट/चित्र इ.
कोठी: विविध आकार.
डिस्प्ले बोर्ड: विविध आकार.
क्रीडा उपकरणे
भांडी: कास्ट लोह/ॲल्युमिनियम/स्टेनलेस स्टील.

कारागृह उद्योग

महाराष्ट्र कारागृह उद्योग ही एक सुधारात्मक संस्था आहे. महाराष्ट्र कारागृह उद्योगाचे मुख्य उद्दिष्ट कैद्यांना विविध उद्योगांमध्ये गुंतवून ठेवणे आणि त्याद्वारे त्यांना कौशल्ये प्रदान करून त्यांची सुधारणा आणि पुनर्वसन करणे आहे.

महाराष्ट्र कारागृह उद्योग चार प्रादेशिक विभागांमध्ये एकूण ०९ कारागृहांमध्ये पसरलेला आहे. त्यापैकी 7 मध्यवर्ती कारागृह, 1 जिल्हा कारागृह वर्ग-1 आणि 1 खुला जिल्हा कारागृह आहे. त्याची माहिती खालीलप्रमाणे आहे.

पश्चिम विभाग, पुणे

येरवडा मध्यवर्ती कारागृह
कोल्हापूर मध्यवर्ती कारागृह
येरवडा खुले जिल्हा कारागृह

दक्षिण विभाग, मुंबई

ठाणे मध्यवर्ती कारागृह

मध्यवर्ती विभाग, औरंगाबाद

औरंगाबाद मध्यवर्ती कारागृह
नाशिक रोड मध्यवर्ती कारागृह
धुळे जिल्हा कारागृह

पूर्व विभाग, नागपूर

नागपूर मध्यवर्ती कारागृह
अमरावती मध्यवर्ती कारागृह

कारागृहातील कैद्यांना कारागृहाच्या आत आणि बाहेर असे दोन्ही काम दिले जाते. कैदी सकाळी 8 ते 10.30 आणि 11.30 ते दुपारी 4.30 या वेळेत काम करतात.

कैद्यांना विविध तांत्रिक आणि व्यावसायिक कौशल्यांचे प्रशिक्षण दिले जाते. तपशील खालीलप्रमाणे आहेत.

सुतारकाम
लोहारकाम
चामड्याचे काम
कापड उद्योग – कापड विणणे, कार्पेट विणणे, रंगवणे
शिलाई
कागदाचे काम
रसायने
बेकरी
मोटर वॉशिंग सेंटर
धुण्याचे काम

कारागृहातील वरील उल्लेख केलेल्या विविध उद्योगांमध्ये सुमारे 2200 कैदी कार्यरत आहेत, तर काही कैदी कारागृहातील शेती, सरकारी मुद्रणालय, आपत्कालीन विभाग, स्वच्छता, स्वयंपाकघर इत्यादींमध्ये काम करतात.

आधुनिक तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण देण्यासाठी, महाराष्ट्र कारागृह विभागाने अलीकडे ‘जॉबवर्क’ PPP मॉड्यूल स्वीकारले आहे. याद्वारे, भविष्यात कैद्यांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतील.